In december 2009 is het treasurystatuut 2009 door de raad vastgesteld. Aanleiding hiervoor was de gewijzigde Wet fido en Ruddo. In 2016 wordt het treasurystatuut geactualiseerd.

Rentebeleid

In de nota rentebeleid, vastgesteld door de raad op 15 januari 2014, is het kader neergelegd voor het financieringsbeleid voor de komende jaren. Er wordt gestreefd naar het aantrekken van nieuwe leningen met een gemiddelde looptijd van ca 10 jaar. Verder wordt optimaal gebruik gemaakt van de ruimte binnen de kasgeldlimiet van €27 miljoen om kortlopend te financieren. Dit beleid wordt in 2016 e.v. voortgezet waarbij rekening wordt gehouden met de financieringsbehoefte en rentevisie.

Daarnaast is in de nota rentebeleid vastgelegd dat de minimale omvang van de egalisatiereserve rente 10% van de gecalculeerde rentelasten dient te zijn. Voor 2017 betekent dit een bedrag van €1,2 miljoen. Het meerdere van de egalisatiereserve rente kan worden onttrokken en ingezet als algemeen dekkingsmiddel.

Liquiditeitenplanning

Een belangrijke basis voor het vaststellen van de financieringsbehoefte is een betrouwbare liquiditeitenplanning. De liquiditeitenplanning zorgt ervoor dat de financieringsmiddelen kunnen worden afgestemd op de financieringsbehoefte en inzicht wordt verkregen in mogelijke toekomstige renterisico’s. Er wordt zowel een maandelijkse als een meerjarige (4 jaar) liquiditeitenplanning opgesteld. De komende jaren wordt gewerkt aan een verdere verfijning van deze planningen.

Rapportage

De treasuryfunctie kent vijf bestuurlijke rapportagemomenten: de treasuryparagraaf in begroting en jaarrekening, de voortgang daarvan in de zomer- en najaarsnota en het treasury jaarplan. In het treasury jaarplan wordt op meer concrete wijze en meer op detailniveau ingegaan op treasury-informatie en treasuryacties.

Herfinanciering en aanvullende financiering

De financieringsbehoefte voor de periode 2017 tot en met 2020 wordt geraamd aan een hand van het treasuryjaarplan 2017 - 2020.

Onze rekening courant biedt de ruimte om tot een bedrag van circa €30 miljoen te financieren. Wij verwachten daarom ten tijde van het opstellen van deze financieringsparagraaf dat in 2016 geen nieuwe langlopende lening meer hoeft te worden afgesloten.

De totale kasstroom voor 2017 wordt geraamd op €6 miljoen negatief. Wij verwachten in 2017 dan geen langlopende financieringen te moeten aantrekken.

Op initiatief van de VNG is in mei 2014 het rapport ‘Vernieuwing van de begroting en verantwoording van gemeenten’ van de commissie Depla verschenen. In dit rapport staan adviezen voor vernieuwing. Rode draad in deze adviezen is het streven om het inzicht in de financiële positie en het onderling vergelijken van gemeentelijke begrotingen beter mogelijk te maken.

Eén van de wijzigingen in het BBV voor het jaar 2017 heeft betrekking op een beter inzicht in het EMU-saldo. Om dit te realiseren is in het nieuwe BBV een geprognosticeerde balans voorgeschreven. Dit betekent dat een geprognosticeerde balans en een meerjarige berekening van het EMU-saldo voor de jaren 2017-2020 is opgenomen in de paragraaf Meerjarenbalans en kengetallen.

Door de commissie BBV is ook een notitie Rente 2017 gepubliceerd in deze notitie wordt ingegaan op de verwerking van de rentelasten en –baten in de begroting en jaarstukken. Doelstelling van deze notitie is het bevorderen van een eenduidige handelwijze met betrekking tot rente door gemeenten (harmonisering), stimuleren dat gemeenten de (verwachte) werkelijke rentelasten opnemen in de begroting en de jaarstukken en het eenduidig inzichtelijk maken van de wijze waarop de gemeenten met rente zijn omgegaan (transparantie). De notitie Rente gaat inwerking met ingang van het begrotingsjaar 2018.

Rentevisie

Een belangrijke factor bij de uitvoering van het treasurybeleid is het verloop van de geld- en kapitaalmarktrente. De visie ten aanzien van de renteontwikkeling is medebepalend voor het te volgen financieringsbeleid. Onze rentevisie baseren wij op de rentevisies van een aantal grootbanken. Deze zijn hieronder weergegeven:

De hiervoor vermelde rentepercentages zijn zogenaamde ‘kale rentes’. Financiële instellingen berekenen hier bovenop een opslag voor risico’s, kosten en winst. Voor gemeenten ligt deze momenteel, afhankelijk van de looptijd, tussen de 0,1% – 0,4%. De rente voor een 10-jaarslening bedraagt bijvoorbeeld voor de gemeente op basis van de renteverwachtingen ongeveer 1%.

Wet Houdbare Overheidsfinanciën (HOF)

Het doel van de Wet Houdbare Overheidsfinanciën (Wet HOF) is te zorgen dat Nederland voldoet aan de EMU norm van maximaal 3% tekort op de begroting. De tekorten van de lagere overheden maken onderdeel uit van het EMU tekort. Omdat de Rijksoverheid beboet kan worden door de Europese Unie (EU) bij een overschrijding van de 3% grens, wil deze meer grip op de norm hebben. Dit wil zij bereiken door de invoering van de Wet HOF (zie EMU-slado).

Op grond van de Wet HOF mag de gemeente daardoor niet meer aan kasgelden uitgeven dan zij ontvangt. Voor de kasstromen uit operationele activiteiten levert dat geen problemen op, immers veelal worden de lopende uitgaven gedekt door lopende inkomsten (bv. de salarissen).

Bij investeringen zal dit mogelijk wel grote gevolgen hebben. Hierdoor telt een gemeentelijke investering voor het volledige bedrag mee in de berekening van het tekort, ook als de gemeente hiervoor heeft gespaard. Dit betekent dat gemeenten al vrij snel het toegemeten tekort overschrijden, terwijl de gemeentelijke begrotingen structureel sluiten en er dus geen sprake kan zijn van onbeheersbare schulden bij gemeenten.

De Wet HOF kent thans bij overschrijding nog geen sanctiemechanisme. Pas als de macronorm voor het EMU-saldo van alle decentrale overheden meerjarig wordt overschreden, kan er een correctiemechanisme in werking treden. Het Rijk kan dan maatregelen nemen zoals het faseren van investeren of in het uiterste geval het korten op de algemene uitkeringen. Deze maatregelen worden echter pas van kracht bij of krachtens Algemene Maatregel van Bestuur die in werking treedt vier weken nadat deze aan de Staten-Generaal is verzonden.

Schatkistbankieren

Omdat er momenteel veel onrust is op de financiële markten over de schuldposities van overheden, wil het kabinet de overheidsschuld verlagen. Schatkistbankieren heeft een verlagend effect op de Nederlandse EMU-schuld. De EMU-schuld betreft de uitstaande schuld van de gehele overheid aan partijen buiten de overheid. Dit betekent dat de onderlinge schuldverhouding tussen overheidslagen tegen elkaar weggestreept wordt, waardoor de bruto schuld daalt. Wanneer decentrale overheden hun tegoeden aanhouden in de Nederlandse schatkist, daalt de financieringsvraag van de Nederlandse staat op de financiële markten en het kabinet verwacht dat de overheidsschuld daardoor op termijn met enkele procentpunten kan dalen.

De gemeente Deventer hanteert het principe van integrale financiering. In dit systeem bestaat er geen direct verband tussen een bepaalde investering en het financieringsmiddel. Burgemeester en Wethouders kunnen hiervan afwijken door toepassing van projectfinanciering. Bij integrale financiering worden de rentekosten voor investeringen toegerekend aan de projecten via een gemiddeld percentage, de z.g. omslagrente (2017: 4%). Bij projectfinanciering worden specifieke geldleningen aangetrokken voor de financiering van een bepaald project.

Om te voorzien in de financieringsbehoefte staan de gemeente interne en externe financieringsmiddelen ter beschikking. De interne financieringsmiddelen bestaan uit de reserves, oftewel eigen vermogen, en de voorzieningen. De externe financieringsmiddelen bestaan uit de opgenomen langlopende geldleningen en kortlopende middelen (bv. rekening courant en werkkapitaal), oftewel het vreemde vermogen. In het treasurystatuut is opgenomen dat de gemeente zoveel mogelijk gebruik zal maken van de intern beschikbare financieringsmiddelen.

Bij het onderdeel rentevisie is aangegeven dat de rente voor een 10-jaarslening naar verwachting rond de 1% ligt in 2017. Dit betekent dat de kapitaalmarktrente onder het niveau van onze omslagrente ligt. Zoals in hoofdstuk 3 is aangegeven wordt het renteomslagpercentage verlaagd vanaf het jaar 2018 van 4% naar 2,75%.

(bedragen x €1 miljoen)

Financieringsresultaat

Voor de begroting 2017 wordt rekening gehouden met een totaal aan rentekosten van €11,88 miljoen. Via de methodiek van de renteomslag wordt totaal €16,41 miljoen aan rentelasten omgeslagen over de activa en daarmee doorbelast aan de producten. Een bedrag van €0,06 miljoen wordt verrekend met de exploitatie. Het verwachte renteresultaat voor 2017 komt op €4,53 miljoen. Voor 2018 wordt een renteresultaat verwacht van ca €0,63 miljoen, voor 2019 een renteresultaat van €0,48 miljoen en voor 2020 een renteresultaat van €0,33 miljoen.

(bedragen x €1 miljoen)

Om jaarlijkse fluctuaties in de rente te voorkomen, is in Deventer gekozen voor een vaste renteomslag die voor 2017 4% bedraagt. De voordelige renteresultaten worden gestort in de egalisatiereserve rente. Vanaf begrotingsjaar 2018 zal de renteomslag 2,75% bedragen. De 2,75% is berekend op de wijze zoals beschreven in de notitie Rente 2017 die vanaf het begrotingsjaar 2018 verplicht is.

Leningenportefeuille

De leningenportefeuille van de gemeente ziet er naar verwachting als volgt uit:

(bedragen x € 1 miljoen)

De gemiddelde rente van 3,13% op de leningenportefeuille in 2016 is lager dan de gemiddelde rente in 2016. Dit wordt veroorzaakt doordat momenteel herfinancieringen van bestaande leningen tegen een lager rentepercentage kunnen worden afgesloten.

Werkkapitaalbeheer

Het is belangrijk om de omvang en looptijden van de vlottende activa en vlottende passiva zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen, zodat een organisatie in staat is op korte termijn aan haar korte termijnverplichtingen te voldoen. Verder leidt een doelmatig werkkapitaalbeheer tot minimalisatie van de rentekosten en een maximalisatie van de renteopbrengsten. Naar verwachting wordt er per 1 januari 2017 voor een bedrag van € 305 miljoen vastgelegd in vaste activa. Hier tegenover staat een totaal aan vaste (lange) financieringsmiddelen (reserves en voorzieningen) van € 386 miljoen. Een deel van de vlottende activa wordt daarom gefinancierd met lang vermogen waarmee het netto werkkapitaal positief is. Hierbij dient wel te worden opgemerkt dat de prognose voor het werkkapitaal voor een deel bestaat uit de grondvoorraden die in feite niet op heel korte termijn in liquide middelen kunnen worden omgezet.