Waarin dient deze paragraaf inzicht te geven?
De paragraaf verbonden partijen geeft inzicht in de verbonden partijen van de gemeente (welke, waarom) en de risico’s die hiermee (mogelijk) gelopen worden. Tevens wordt melding gemaakt van de actuele (beleid-) ontwikkelingen.
Deze paragraaf bevat informatie die is opgenomen in de jaarrekeningen 2015 en / of de begroting 2017 van de verbonden partijen.
Belangrijkste conclusies uit deze paragraaf
Uit de specifieke aandachtspunten en de nadere informatie die is opgenomen in onderstaande paragraafonderdelen ontlenen wij geen aanwijzingen dat de gemeente voor bepaalde financiële risico’s specifiek weerstandsvermogen zou moeten aanhouden.
Enkele verbonden partijen (Sportbedrijf en Schouwburg) moeten hun eigen weerstandsvermogen nog op toereikende hoogte brengen. Opbouw vindt in enkele jaren plaats. Vanuit onze aandeelhoudersrol wordt daarop toegezien en actief op gestuurd.
Wijzigingen met ingang van 2017
Vernieuwing van de BBV regelgeving voor onder andere de informatie verstrekking over verbonden partijen is toegepast voor de begroting 2017 van de gemeente. De regelgeving verplicht met ingang van de begroting 2017 tot een presentatie van informatie over samenwerkingsverbanden op de betreffende beleidsprogramma’s. Verder voorziet de regelgeving in de wijze waarop informatie vanaf begroting 2017 moet worden opgenomen in de paragraaf Verbonden partijen en in een periodiek (eind 2016) te actualiseren beleidsnota Verbonden partijen.
In 2016 wordt de beleidsnota verbonden partijen geactualiseerd. Mede aan de hand van de nieuwe BBV-regels en uitwerking van een handreiking verbonden partijen dat met andere gemeenten in de regio IJsselland wordt uitgewerkt.
Aspecten jaarrekeningen 2015
Algemene aspecten over de jaarrekeningen 2015:
- De gemeente heeft de beschikking over alle vastgestelde jaarrekeningen 2015 van de verbonden partijen (met uitzondering van die van de NV Bergkwartier en NV Maatschappelijk Vastgoed Deventer) inclusief de accountantsverklaringen. In de accountantsverklaringen wordt , indien aan de orde, aandacht besteed aan de continuïteit van de ondernemingen.
- Vanaf 2015 is de gewijzigde wet gemeenschappelijk regelingen van toepassing.
Specifieke aspecten over de jaarrekeningen 2015:
- De vanaf 2015 aangepaste wet gemeenschappelijke regelingen voorziet in een sterkere positie van gemeenteraden ter attentie van haar kader stellende rol bij vaststelling van begrotingen van gemeenschappelijke regelingen en haar rol bij de verantwoording middels jaarrekeningen. Gemeenschappelijke regelingen zijn aangepast en aangevuld om die rol goed te borgen.
- De motie van de gemeenteraad van medio 2015 over inzicht in en openbaarheid van het bezoldigingsbeleid bij verbonden partijen. wordt uitgevoerd. Een stand van zaken wordt in het najaar van 2016 gegeven aan de hand van de jaarrekeningen 2015 van alle verbonden partijen.
- De financiering van NV Sportbedrijf Deventer is herijkt en aangevuld. Liquiditeit problematiek is vanaf 2016 met “permanente” financiering opgelost. Tevens is in 2015 een geldlening verstrekt voor de financiering van een brandscheiding.
- NV Bergkwartier heeft in haar jaarrekening 2014 herwaardering van vaste activa moeten toepassen en is tot afkoop van een renteswap overgegaan. Daardoor is een negatieve reservepost ontstaan waardoor over 2014 geen dividend kon worden uitgekeerd. Tevens zijn de statuten en reglement van commissarissen meer in overeenstemming gebracht met regels van good governance. Directeur en Raad van commissarissen presenteren n in het najaar 2016 een plan van aanpak uit voor een toekomstbestendige NV Bergkwartier
- De bedrijfsvoeringsorganisatie Jeugdzorg – GR (bvo-JZ); voor inkoop, facturatie en informatievoorziening is in 2015 gestart. Afspraak is dat deze bvo-JZ voor de jaren 2015 en 2016 zal functioneren. In 2016 vindt besluitvorming plaats over de voortzetting ervan. Vanaf 2017
- De toekomstvisie voor doorontwikkeling van Sallcon en Het Groenbedrijf en positionering van Deventer Werk talent (DWT) is vastgesteld. In 2015 is besloten over de omzetting van het openbaar lichaam GR in een bedrijfsvoeringsorganisatie GR.
- De toekomstvisie voor luchthaven Teuge is eind 2015 aangeboden. De visie is grondslag voor het in 2016 vast te stellen Luchthavenbesluit (door provincie Gelderland) en voor een daarna op te stellen bedrijfsplan en meerjarenperspectief NV Luchthaven Teuge.
- In 2015 is besloten tot de oprichting van een GR Vervoercentrale Stedendriehoek en in 2016 wordt besloten over de oprichting van een juridische entiteit Omgevingsdienst IJsselland. En, vanaf 2017 treedt de gemeente Deventer toe tot GR Historisch Centrum Overijssel.
Soorten verbonden partijen
Verbonden partijen zijn rechtspersonen waarmee de gemeente een bestuurlijke én financiële band heeft.
Het bestuurlijke belang wordt vertegenwoordigd door het hebben van een zetel in het bestuur van de participatie en/of van stemrecht. De gemeente heeft een financieel belang als zij middelen ter beschikking heeft gesteld en die “verliest” bij faillissement van de verbonden partij of als de gevolgen van financiële problemen bij de verbonden partij op de gemeente kunnen worden verhaald. Voorbeelden van een financieel belang zijn een subsidierelatie, een garantiestelling en aandelenbezit.
Gemeenschappelijke regelingen
Deventer neemt deel in gemeenschappelijke regelingen tussen gemeenten. Daarbij hebben de deelnemende gemeenten een gezamenlijk belang. Het gaat om beleidsontwikkeling en -afstemming en/of uitvoerende taken die beter op regionaal niveau (soms provinciegrens overschrijdend) kunnen worden georganiseerd.
In 2014 is de wet gemeenschappelijke regelingen aangepast en in 2015 in werking getreden. De wet is in overeenstemming met de beginselen van de wet dualisering gemeentebestuur gebracht. De wet voorziet verder onder andere in het versterken van de kader stellende en controlerende rol van de gemeenteraden en de wet voorziet de mogelijkheid voor een GR-vorm met een eenvoudige bestuursstructuur: de bedrijfsvoeringsorganisatie.
Aandelenbezit
De gemeente Deventer participeert in vennootschappen. Soms zijn die opgericht bij het privatiseren van gemeentelijke taken (zoals Circulus Berkel BV en NV Sportbedrijf Deventer). Andere vennootschappen hebben tot doel het beheren en in standhouden van onroerend goed voor bijzondere functies (zoals de NV Maatschappelijk Vastgoed Deventer). De beleidslijn van de gemeente is om die participaties aan te houden, waarbij het belangrijk wordt gevonden verzekerd te zijn van het voortbestaan van een voorziening, waar overheidseigendom van belang is voor (behoud van) het fiscale regime en/of waar het eigendom dividend oplevert.
Stichtingen
Er is een tijd geweest dat de gemeente Deventer was vertegenwoordigd in besturen van partijen met wie zij een subsidierelatie had. Die lijn is verlaten in het belang van gescheiden verantwoordelijkheden: “Besturen op afstand”. Op dit moment neemt Deventer in 1 stichting verbonden partij deel: de stichting Strategische Board Stedendriehoek.
Coöperaties
De coöperatie is bij uitstek een vorm van samenwerking voor de leden. Met overeenkomsten worden gezamenlijke doelen bereikt. De coöperatie onderneemt activiteiten t.b.v. de leden. Een tweetal gemeentelijke publieke belangen zijn bij twee coöperaties belegd.; Dimpact en ParkeerService.
Beleidskader
In 2012 is het beleidskader voor verbonden partijen vastgesteld. Het kader waarmee verbonden partijen worden bestuurd en beheerst en het algemene kader voor verantwoording afleggen en toezicht houden. Dat kader voorziet in een strikte scheiding tussen inhoudelijke rol en vertegenwoordigende/aandeelhouder rol, de eigenaarsrol, voor alle verbonden partijen. Voor enkele verbonden partijen wordt afgeweken van het geformuleerde beleid. Argument daarvoor is dat een strikte scheiding van rollen bij een aantal verbonden partijen niet effectief en efficiënt is en niet noodzakelijk is. Dit geldt vooral voor de gemeenschappelijke regelingen zoals GGD, VR, Stedendriehoek en Recreatiegemeenschap Salland. Er zijn voldoende waarborgen om de gezondheid en continuïteit van deze verbonden partijen met collegiale bestuurs- besluitvorming in te vullen. Jaarlijks worden jaarrekeningen, begrotingen en beleidsbesluiten aan ons college ter besluitvorming voorgelegd voorafgaand aan de bestuursvergaderingen van deze partijen.
Het beleidskader verbonden partijen behoeft actualisatie. Daarvoor zijn de volgende redenen. Dit wegens wijzigingen in de regelgeving; de wet gemeenschappelijke regelingen en de vernieuwing van de regelgeving Besluit Begroting en Verantwoording en mede de handreiking “Grip op regionale samenwerking” die door het ministerie van BiZa is opgesteld. Daarnaast wordt een handreiking “Toezichtarrangementen gemeente Deventer” uitgewerkt waarin tevens de aandacht voor de governance in brede zin (waaronder ook de interne rollen en verantwoordelijkheden i.r.t. de verbonden partijen) en de informatievoorziening over verbonden partijen aan b&w en de raad en de digitale ontsluiting ervan. De handreiking toezichtarrangementen wordt in samenspraak met de gemeenten in de regio IJsselland uitgewerkt. Actualisatie van het beleidskader verbonden partijen wordt in 2016 gedaan.
Op 24 april 2013 is de beleidsnota “verlenen van gemeentegaranties en verstrekking van geldleningen” door de raad vastgesteld. In het principe “Nee, tenzij….” is met de “tenzij” een uitzondering gemaakt voor de verstrekking van leningen en garanties aan verbonden partijen die voor de gemeente een publiek belang behartigen. Aan de verstrekking aan verbonden partijen zijn voorschriften verbonden en worden beoordelingsaspecten geformuleerd.
Financiële risico’s per verbonden partij
In het algemeen geldt dat bij de meeste deelnemingen sprake is van gebruikelijke bedrijfsvoeringrisico’s. Die conclusie is te baseren op de accountantsrapporten bij de jaarrekeningen van die partijen waarin aandacht is besteed aan de continuïteit van de bedrijfsvoering. Bij sommige vennootschappen is daarnaast informatie opgenomen over bijzondere omstandigheden en risico’s. Ook is voor een paar verbonden partijen melding gemaakt van de actuele waarde van het bezit. Informatie over de vermogensposities, de resultaten, bijzondere omstandigheden en actuele waarden zijn indicaties (er zijn er uiteraard meer) over de continuïteit van een verbonden partij en hun vermogen om financiële risico’s te kunnen opvangen.
Hieronder treft u alle verbonden partijen aan, waarbij per partij kort is aangeven wat het doel, de aard van de verbinding en het publiek belang is. De volgorde sluit aan bij de programma-indeling. In de aard van de verbindingen zijn de volgende categorieën onderscheiden:
- GR = Gemeenschappelijke regeling (% belang)
- AB = Aandelenbezit (% belang).
- ST = Stichting deelname (% belang)
- Coöp = Coöperatie deelname (% belang)
Risico’s en weerstandsvermogen
Beoordeeld moet worden of de gemeente Deventer financieel risico loopt op haar portefeuille verbonden partijen en of voor dit risico specifiek weerstandsvermogen moet worden gevormd. Die beoordeling wordt als volgt gedaan. Bij optredende financiële problematiek binnen een verbonden partij (rekeningnadeel en / of nadeel in meerjarenperspectief) wordt de volgende lijn gevolgd.
- Eerst wordt het weerstandsvermogen van een verbonden partij aangesproken;
- Vervolgens worden beheermaatregelen getroffen om de exploitatie sluitend te houden / maken en wordt besloten tot aanvulling van het weerstandsvermogen tot de vastgestelde norm;
- Voorwaarde voor beperking van financieel risico is een toereikende liquiditeitpositie van de verbonden partij;
- Indien beheermaatregelen niet tot een gezond financieel meerjarenperspectief (kunnen) leiden en het liquiditeitsaldo niet toereikend is, loopt de gemeente als aandeelhouder (en als GR-partij) financieel risico. In het treffen van beheermaatregelen wordt ook betrokken of financiële zekerheid kan worden gevonden in een eventuele verkoop van eigendommen (met name vastgoed).
Indien bovenstaande niet mogelijk is, dan loopt de gemeente financieel risico met de volgende mogelijke consequenties:
- Tijdelijk / structureel beroep op aanvullende subsidie;
- Tijdelijke / structurele verstrekking van financiering / een kredietfaciliteit;
- Aanvulling aandelenkapitaal.
De gemeente heeft voor alle onvoorziene risico’s binnen haar programma’s (ook die wegens financieel risico op verbonden partijen) een weerstandsvermogen beschikbaar. De vraag is of de omstandigheden bij de verbonden partijen nu zodanig zijn gewijzigd dat een specifiek weerstandsvermogen moet worden aangehouden. In de beoordeling daarvan is met name de totstandkoming van besluitvorming over een liquiditeitspositieverbetering van het Sportbedrijf van belang geweest. Voorshands is er geen reden om specifieke weerstandsvermogen bij de gemeente te vormen.